TRABZON     K?LT?R    CO?RAFYA  TRABZON RES?MLER?   TRABZONUN YAYLALARI

T?rkiye Cumhuriyeti'nin 81 ilinden biri olan Trabzon, Do?u Karadeniz b?lgesinde yer almakta ve 4.685 km²'lik y?z?l??m?yle ?lke topraklar?n?n % 0,6's?n? olu?turmaktad?r.

       Do?udan Rize, bat?dan Giresun, g?neyden G?m??hane ve Bayburt illeriyle ?evrili olan Trabzon'un kuzeyinde Karadeniz yeralmaktad?r. Arazisinin % 77'si da?larla, % 33'? ise platolarla kapl?d?r. ?l topraklar?n?n g?neyinde uzanan da?lar, vadilerle yar?lm?? s?rtlar halinde Karadeniz k?y?s?na kadar ula?makta ve yer yer ikibin metreyi de a?maktad?r. Yeralt? kaynaklar? a??s?ndan olduk?a zengin bir konuma sahip Trabzon'da 17. y?zy?ldan bug?ne yerli ve yabanc? ?irketler taraf?ndan i?letilmi? veya i?letilmekte olan bir?ok maden mevcuttur.

       19. y?zy?l?n ortalar?nda uzun y?llar Anadolu'da arkeolojik inceleme ve ara?t?rmalar yapan ?nl? Frans?z bilim adam? Charles Texier'e g?re Trabzon kentinin kurulu?u M.?. ikibin y?l?na kadar dayanmaktad?r. Kentin ad?na ilk kez, Yunanl? filozof ve tarih?i Ksenophon'un "Anabasis" adl? eserinde "Trapezos" olarak rastlan?lmaktad?r.

       Tarih?ilerce M.?. ikibinli y?llarda kuruldu?u varsay?lan Trabzon'dan s?zeden ilk yaz?l? kaynak M.?. IV. y?zy?lda yaz?lan Ksenophon'un Anabasis adl? eseridir. Ksenophon eserinde Trabzon'dan bahsederken, burada Kolkhlar, Makronlar ve Driller gibi bir?ok yerli kavimden s?zetmektedir ki, son y?llarda yap?lan ara?t?rmalar bunlar?n Turan? kavimler oldu?unu ortaya koymaktad?r. Yine son y?llarda yap?lan ara?t?rmalar; isk?na a??ld??? tarihlerden itibaren Kimmerler, ?skitler, Bunturki ve K?p?aklar, Hala?lar, Af?arlar ve Yazgurlar gibi T?rk veya T?rklerle akrabal??? s?zkonusu olan topluluklar?n b?lgeye gelip yerle?tiklerini belirtmekte ve b?lgedeki izleri ?zerinde ciddi kan?tlar ileri s?rmektedir.

       Trabzon, M.?. VII. y?zy?lda Kafkasya'dan gelen Kimmerler'in istilas?na u?ram?? ve kent ya?ma edilmi?se de Kimmerler'in egemenli?i uzun s?rmemi?, Anadolu'ya egemen olma planlar? yapan Medlerin Perslere yenik d??mesi ?zerine bu co?rafya tamamen Perslerin kontrol?ne ge?mi?tir. Pers kral? I: Dareios'un Perslile?tirme politikas? ?er?evesinde yerle?im birimleri olu?turulmu? ve Trabzon da "Pontos Kapadokyas?" adl? b?y?k satrapl???n (valilik) i?inde yeralm??t?r. Ancak Makedonya kral? ?skenderin'in Anadoludaki n?fuzunun artmas? ile Trabzon'daki Pers ?st?nl??? sona erdi ise de, ?skender'in ?l?m? ?zerine meydana gelen karga?adan yararlanan Pers soylusu Mithradates taraf?ndan M.?. III. y?zy?lda, merkezi ?ank?r? yak?nlar?nda bulunan Pontos devleti kurulmu? ve bir s?re sonra Trabzon da Pontos Krall???n?n egemenli?i alt?na girmi?tir.

       Fakat Pontos Krall???'n?n bu b?lgedeki egemenli?i de uzun s?rmedi. Nitekim M.?. 86 y?llar?nda ba?lay?p 66 y?l?nda Mithradates ordusunun, Romal? komutan Pompesius'un ordusuna Kelkit vadisinde kesin bir yenilgiye u?ramas?yla b?lge Romal?lar?n kontrol? alt?na girdi.
 ?mparator Neron zaman?nda "serbest ?ehir" stat?s? elde eden Trabzon'da, ?nl? Roma imparatoru Hadrian'?n d?neminde ?nemli imar faaliyetleri olmu?, bir?ok dini ve askeri binalar ile yollar, kentin su sorununu ??zmeye y?nelik su kemerleri ve liman in?a edilmi?, Ortahisar surlar?n?n bir b?l?m? yap?lm?? ve ayr?ca kentte in?a ettirilen bir darphanede, bir y?z?nde Romal? imparatorlar?n resimleri bulunan paralar bas?lm??t?r.

       Roma ?mparatorlu?unun M.S. 395 y?l?nda ikiye ayr?lmas? ile Trabzon, Do?u Roma / Bizans imparatorlu?unun s?n?rlar? i?inde kalm??t?. Bizans d?neminde imparator Justinianus zaman?nda kentte baz? ?nemli imar faaliyetleri ba?lat?larak su kemerleri yapt?r?lm??, surlar onar?lm??, bir?ok kilise yeniden restore ettirilmi?ti. Ancak Bizans ?mparatorlu?unun merkezi olan ?stanbul'un, Ha?l? ordusunca i?gal edilerek burada bir Latin devleti kurulmas? ?zerine imparator I. Andronikos Komnenos'un ?stanbul'dan ka?an torunlar? Alexios ve David taraf?ndan akrabalar? olan G?rc? krali?esi Tamara'n?n da yard?m?yla 1204'de Komnenos Krall??? kurulmu? ve bu krall???n ba?kenti de Trabzon olmu?tur.

       Bir s?re Sel?uklu Devleti'ne, daha sonra bir s?re de Akkoyunlu Devleti'ne vergi ?demeyi kabul etmek ve kendileri i?in tehdit olarak g?rd?kleri T?rk beylerine k?zlar?n? vermek suretiyle varl???n? s?rd?ren Komnenos krall???, Mo?ol bask?s?ndan dolay? Anadolu'da meydana gelen otorite bo?lu?undan faydalanarak ?zellikle k?y? boyundan bat?ya do?ru ilerleyerek Sinop yak?nlar?na kadar ula?m??t?r. Trabzon ?mparatorlu?u olarak da adland?r?lan Komnenos hanedan? taraf?ndan adlar?na paralar bast?r?lm??, kentte ?nemli imar faaliyetleri ger?ekle?tirilmi?, Ayasofya Kilisesi ba?ta olmak ?zere bir ?ok dinsel yap? in?a edilmi?tir.