Giresun, Anadolu'nun kuzeydo?usunda, ye?ille mavinin kucakla?t??? Karadenizin
inci kentlerinden birisidir. ?ehir, denize do?ru uzanan yar?madan?n ?zerinde yer
almaktad?r. Yar?madan?n kar??s?nda Karadenizin tek adas? olan Giresun Adas? (Aretias),
kentin bir kolyesi gibi durmaktad?r.
?ehrin nerede kuruldu?u ve kimler taraf?ndan iskan edildi?i konusu
tart??mal?d?r. Bu teredd?t M.?. 350 y?llar?na ait kaynaklarda da yer almaktad?r.
Co?rafyac? Strabon, Farnakia dedi?i ?ehrin; bug?nk? Giresun kentinin oldu?u
yerde kuruldu?u ?zerinde durmu?tur. Romal? idareci Arrien Farnakia'n?n eski
ad?n?n Kerasus oldu?unu belirtmi? ve buran?n Sinoplular taraf?ndan kuruldu?unu
yazm??t?r.
?ehir hakk?nda Roma, Bizans ve Rum Pontus ?mparatorlu?u d?nemine ait tatminkar
bilgiler yoktur.
Eski
Anadolu tarihi ara?t?rmalar?nda, ?ehir ve kasaba tarihlerinde dil incelemeleri
sonucunda, bu b?lgede M.?. 2000'li y?llardan beri T?rk varl???n?n mevcut oldu?u
anla??lm??t?r.
M.?.
7.y.y.da ?skitlerin Karadenize g?? etmesi ile O?uz unsurlar? da bu b?lgeye
yerle?mi?lerdir. Bu b?lgede O?uz boylar?ndan Yaz?r, D??er, Av?ar, Kark?n,
Hala?'lar?n; Akhun, Ku?an, Pe?enek, Hazar, Hun, K?p?ak T?rklerinin yerle?imi
mevcuttur.
Karadeniz b?lgesinde, ilk ve orta ?a?larda, ?skit, Kimmerler, Hun, Hazar,
Bulgar, Uz, Pe?enek g??lerinin sonucu T?rk iskan?n?n oldu?u, Karadeniz
a??zlar?n?n fonetik ve morfolojik yap?s?yla birlikte yer adlar?ndan da
anla??l?r. Giresun'un bat? yakas?ndaki ??tlakkale mahallesinin ad?n?n Deliorman
ve Selanik civar?ndan gelerek buraya yerle?mi? olan T?rk toplulu?u ??taklardan
geldi?i, b?lgede konu?ulan leh?enin ve k?lt?r unsurlar?n?n ??tak ve Gagavuz
T?rklerinin ki ile benzerlik g?sterdi?i g?r?l?r.
Hitit ?mparatorluk d?nemi tabletlerine dayanan tarihi kaynaklarda, Giresun'un
Azzi B?lgesi s?n?rlar? i?inde kald??? anla??lmaktad?r. Karadeniz b?lgesinde 90'a
yak?n koloni ?ehri kuran Miletoslular, Giresun ve Tirebolu ?ehirlerinin de
kurucular?d?r. Ama?lar? bu b?lgeyi kendilerine yurt edinmek olmay?p, buralar?n
her t?rl? yer alt? ve yer ?st? kaynaklar?n? s?m?rmekti. Bu y?zden yerle?im
birimlerinin korunabilecek k?s?mlar?n? al?p buralara yerle?mi?lerdir.
?evresinde ?nemli g?m?? ve demir ?retim yerleri olan Giresun'a Romal?lar tam bir
hakimiyet kurmam??lard?r. Onlar?n d?neminde bu b?lgede para bas?ld??? rivayet
edilmektedir. Roma idaresinin ilk d?nemlerinde Romal? yazarlardan Ammianus
Marcel'e g?re Romal? komutan Lucullus buraya geldi?inde yabani kiraz a?a?lar?n?
g?rm?? ve bu a?ac?n fidanlar?n? Roma'ya g?t?rm??t?r. Bu bilgi kiraz?n d?nyaya
Giresun'dan yay?ld??? inanc?n?n kayna?? olmakla birlikte Roma'da daha ?nce de
kiraz?n varoldu?u belirtilmektedir. Giresun Romal?lar?n ard?ndan Bizansl?lar?n
denetimine ge?mi?tir.
Bizans egemenli?i d?neminde Yunan medeniyetinin b?y?k bir h?zla geli?ip
yay?lmas?na kar??l?k, Yunan soyu gittik?e zay?flam??t?r. Bu sebeple, Bizans
?mparatorlar?, ?lkelerinin i?erisinde ya?ayan ve ba?ka soydan gelen insanlar?
asimle etmeye ?al??m??lar ve bu yolda en ?ok dil ve dinden yararlanm??lard?r.
Do?u Karadeniz'in ormanl?k alanlardaki kabileleri itaat alt?na almak i?in
ormanlar kesilerek yollar a??lm??, yol boylar?na muhaf?z kul?beleri yap?lm??,
hatta bir miktar H?ristiyan Bulgar T?rk'? de getirilip b?lgeye
yerle?tirilmi?tir. Bizansl?lar bu yolda ?aba harcarken 705 y?l?nda ilk kez
M?sl?man Arap ordular? b?lgeye gelip ?slaml??? tan?tmaya ba?lam??t?r.
Anadolu Sel?uklu Devletine vergi vermeyi kabul eden ve 1244'te Mo?ollar?n
egemenli?i alt?na giren Trabzon T?rklerin bir eyaleti haline gelmi?tir.
Trabzon'a ba?l? bulunan Giresun ve ?evresi Mo?ol n?fuzu alt?na girmi?tir. ??te
bu s?rada, O?uzlar?n ??ok koluna mensup boylardan biri olan ?epniler; Ordu,
Giresun ve Trabzon illeri s?n?rlar?na yerle?meye ba?lam??lard?r.
Bayram Bey, Ordu ve ?evresini kontrol alt?na alan ?epni T?rkmenlerinin beyidir.
O?lu Hac? Emir Bey d?neminde bu b?lgeye "Bayramlu Beyli?i" denilmeye
ba?lanm??t?r. O da ayn? ?ekilde Trabzon Rum ?mparatorlu?unu s?k??t?rmaya devam
etmi? olup, Hac? Emir Beyin O?lu Emir S?leyman Bey de, 1397'de Giresun'u
fethetmi?tir.
B?ylece onun zaman?nda Giresun ve ?evresinin fethi ve T?rkle?mesi tam manas?yla
sa?lanm??t?r. Bu beylik i? ve d?? ?at??malar sonucu zay?flay?p Sivas H?k?mdar?
Kad? Burhaneddin'in hakimiyetine girmi? ve dolay?s?yla Giresun da bu devletin
s?n?rlar? i?inde kalm??t?r.
Bug?ne kadar yanl?? bir kanaat olarak Giresun'un T?rkle?mesi Fatih Sultan
Mehmet'in 1461'de Trabzonu fethiyle beraber g?sterilmi?tir. Giresun'un Osmanl?
Devletine bu tarihte kat?ld??? do?rudur. Oysa Giresun'un T?rkle?mesi 1397'de
Bayramlu ?epni T?rkmen Beyi Emir S?leyman Beyin Giresun'u fethetmesiyle
ger?ekle?mi?tir. Bu yanl?? kanaat y?z?nden Giresun'da onun ad?n? ta??yan hi?bir
eser bulunmamaktad?r. Dolay?s?yla Giresun'un ilk fatihi tan?nmamaktad?r