Do?u Karadeniz
B?lgesinde yer alan ?limiz do?usunda Bayburt, bat?s?nda Giresun, kuzeyinde
Trabzon ve g?neyinde Erzincan ile kom?udur. G?m??hane 38? 45' - 40? 12' do?u
boylamlar? ile 39' 45' - 40' 50' kuzey enlemleri aras?nda olup,Y?z?l??m? 6.575
kilometrekare , deniz seviyesinden y?ksekli?i ortalama 1210 metredir. Yery?z?
?ekilleri bak?m?ndan K?se, Kelkit ve ?iran il?elerinin yer ald??? g?ney kesimi
y?ksek bir plato ?zelli?i g?sterirken, Merkez, Torul ve K?rt?n il?elerini
kapsayan kuzey kesimi olduk?a engebelidir. Dar ve derin vadilerle birbirinden
ayr?lm?? y?ksek da?lar kuzeyin belirleyici ?zelli?idir. G?m??hane?nin ?nl?
yaylalar? da bu kesimde yer al?r. ?lin en y?ksek noktas? 3.331 metre ile Abdal
Musa Tepesidir.
G?m??hane?nin
i?inden ge?en Har?it ile Kelkit vadisini boydan boya kat eden Kelkit ?ay? ilin
ba?l?ca akarsular?d?r. Arazinin % 60??n? da?lar,% 29?unu platolar, % 11?ini
ovalar te?kil etmektedir.
Yer
?ekilleri
G?m??hane ili yery?z?
?ekilleri bak?m?ndan ele al?nd???nda;ilin tamamen da?larla ku?at?lm?? oldu?u
g?r?lmektedir. G?m??hane fiziki co?rafya ?zellikleri bak?m?ndan
s?n?fland?r?lacak olursa Kuzeyden Zigana ? Trabzon Da?lar? (?ak?r G?l Tepesi
3063 m.),G?neyden ?imen Da?lar?(Akda? 2710 m.),Bat?dan Giresun Da?lar? (Sar?yer
Tepeleri 2919 m.) ile Kelkit ve Har?it ?ay? vadilerinin daralma
b?lgeleri,Do?udan ise Pulur Da?lar? ve So?anl? Da?lar? ile bu iki de?i?ik
kitlenin birbirine yakla?t??? kesimdeki e?iklerle ?evrili oldu?u g?zlenir.
G?m??hane ve ?evresinin
yery?z? ?ekilleri ?? ana b?l?m halinde incelenebilir. Bunlar;Ovalar,Vadiler ve
Da?l?k ( Yaylalar)alanlard?r. Ancak G?m??hane ve ?evresinin Jeomorfoloji
haritas? incelendi?inde dengenin da?lardan yana fazlaca bozulmu? oldu?u dikkati
?eker.
Da?lar
?lin %59,6?l?k b?l?m?n?
olu?turan da?l?k alanlar genellikle il s?n?rlar? ile Kuzey kesimlerini
kaplarlar. Bu da?lar s?rada?lar?n uzant?lar? ?eklinde olup,i? kesimlere do?ruda
tek da?lar olarak bulunurlar. Olduk?a engebeli bir arazi ?zerinde yer alan
G?m??hane?nin Kuzeyi?ni Zigana Da?lar? ile Trabzon Da?lar?n?n G?ney k?s?mlar?
olu?turmaktad?r. Yine Kuzey y?n?nde derin yar?lm?? Karadeniz da?lar? ve So?anl?
Da?lar? Duvar? and?ran s?ralar halinde ili ?evrelemektedir. Genel hatlar?yla ele
al?nd???nda Do?-Bat? do?rultusunda silsileler halinde devam eden Zigana Da?lar?
,G?m??hane Da?lar? ve ?imen Da?lar? yukar?da ifade edilen ?ablona uymaktad?r.
Bunlardan ba?ka y?kseltileri 1800 m. ile 2700 m. aras?nda de?i?en ;Kostan
Da??,Teslim Da??,Vauk Da?? ,Tersun Da?? ,P?ske Da??, So?anl? Da?lar? ile Gavur
Da?lar? ?nemli y?kseltiler aras?nda bulunmaktad?r. Ayr?ca merkez il?ede bulunan
ve ?ehre ayr? bir g?r?nt? veren y?kseltileri 2000 m. civar?nda olan Ku?akkaya ve
Alemdar Tepeleri de tek da?lar olarak al?nabilir.T?m bu da?l?k k?tleler
i?erisinde Gavur Da???n?n ayr? bir yeri vard?r. ??nk? bu saha buzulla?maya
yarayan ve buzulla?man?n izlerini g?n?m?ze kadar ta??yan ?lkemizin de ender
rastlanan alanlar?ndan biridir. Gavur Da?lar? ;Do?u Karadeniz Da?lar? dahilinde
olup,Pleistosen Buzulla?mas?na u?ram??t?r.
En y?ksek zirvesi olan Abdal
Musa Zirvesi (3331m.)Do?u Karadeniz B?l?m?nde yer alan Ka?kar Doru?undan (3932
m.)den sonra ikinci s?rada gelmektedir. Gavur Da?lar??n?n di?er ilgin? bir y?n?
ise da??n ?zerinde taban y?ksekli?i 2720-2970m.aras?nda de?i?en 12 b?y?k sirk
gurubunun tespit edilmi? olmas?d?r Ayr?ca bu sirk g?llerinin yan? s?ra buzul
a??nd?rmas?n?n delili olan s?rg?ler, h?rg?? kayalar, tekne, vadiler ve modern
depolar? da bulunmaktad?r.
Ovalar
Olduk?a engebeli olan
G?m??hane arazisi i?erisinde ovalar?n pay? %11?dirBu alan i?erisinde ise iki
?nemli ova yer almaktad?r. Bunlar Kelkit ve ?iran ovalar?d?r. Her iki ovan?n
toplam alan? il genelindeki ova oran?n?n %8?ini olu?turmaktad?r. Geri kalan
%3?l?k alan ise par?alanm?? olarak,da??n?k d?zl?k alanlar? ifade etmektedir.
Kelkit ?ay? vadi taban?n? olu?turan ve Kelkit-?iran ovalar? olarak tan?nan
ovalardan Kelkit Ovas?,yakla??k 1450-1750m.ler aras?nda yer almaktad?r. Do?uda
Mormu? D?zl??? ?zerinde bir e?ik ile Bayburt Ovas?ndan ayr?lan Kelkit
Ovas?,Do?u-Bat? y?n?nde e?imli olup,toplam y?z?l??m? 280 km2 kadard?r.
Pleistosene ait eski al?vyonlar?n hakim oldu?u Kelkit Ovas? ,bat?da engebeli
bir saha ile ?iran Ovas??ndan ayr?lm??t?r. ?iran ?ay?n?n drenaj alan?n?n
olu?turan ?iran Ovas? yakla??k 1250-1500 m? ler aras?nda yer al?r. Eosen ya?l?
fli?lerin yayg?n oldu?u ovan?n y?z?l??m? 256 km2?yi bulur. S?z konusu her iki
ovan?n toplam y?z?l??mleri 536 km2 olup ,6575 km2?lik il y?z?l??m? i?erisinde
kayda de?er bir yer tutmaktad?r.